Praktyczne aspekty wykonywania zawodu logopedy w świetle projektu nowej ustawy o zawodzie logopedy i samorządzie zawodowym logopedów

Czas na systemową regulację

Dotychczasowy brak całościowej regulacji prawnej powodował liczne problemy praktyczne: niejasność co do wymaganych kwalifikacji, trudności z uznawaniem kompetencji logopedów w różnych sektorach, problemy we współpracy interdyscyplinarnej oraz brak mechanizmów kontroli jakości świadczonych usług. Jako zespół prawników staraliśmy się, aby pierwszy projekt ustawy całościowo ujął te wyzwania, przynosząc korzyści nie tylko logopedom i pacjentom, ale także systemowi ochrony zdrowia i edukacji. Pamiętajmy jednak, że jest to pierwsze podejście, a liczne uwagi zgłoszone do projektu w ramach nieformalnych konsultacji społecznych pokazują, że czeka nas jeszcze sporo pracy1.

Status zawodu – samodzielność, interdyscyplinarność, zaufanie publiczne

Fundamentalną zmianą jest jednoznaczne uznanie samodzielności zawodu logopedy – art. 4 ust. 1 projektu2 stanowi wprost: „Logopeda wykonuje swój zawód samodzielnie”. Ten lakoniczny zapis ma doniosłe znaczenie praktyczne, eliminując dotychczasowe niejasności co do pozycji logopedy nie tylko w systemie zawodów medycznych i edukacyjnych, ale także w prywatnych placówkach. Do tej pory, szczególnie w podmiotach leczniczych, logopeda był często traktowany jako zawód pomocniczy wykonywany pod nadzorem lekarza. Taka sytuacja nie odzwierciedlała rzeczywistych kompetencji i odpowiedzialności logopedy oraz utrudniała efektywne wykonywanie zawodu.

Projekt nadaje logopedzie status zawodu zaufania publicznego (art. 4 ust. 2) – kategorii zawodów o szczególnym znaczeniu społecznym, wymienionej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wiąże się to z wysokimi wymaganiami etycznymi i zawodowymi, ale także z prestiżem i zaufaniem społecznym. Status ten umożliwia utworzenie samorządu zawodowego sprawującego pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu.

Ustawa uznaje również interdyscyplinarny charakter zawodu (art. 4 ust. 3), co odzwierciedla jego specyfikę na styku medycyny, psychologii, pedagogiki i językoznawstwa. Ta interdyscyplinarność, dotychczas będąca niekiedy źródłem problemów kompetencyjnych, zostaje legitymizowana jako siła zawodu. Pozwala to także holistycznie spojrzeć na zawód logopedy i uregulować go w taki sposób, aby żadna z grup go wykonujących nie została pominięta czy pokrzywdzona. Na przykład rozwiązania dla logopedów pracujących w systemie ochrony zdrowia nie zawsze muszą przystawać do prowadzenia prywatnego gabinetu czy ośrodka logopedycznego. W projekcie starano się uwzględnić te różnice i nie proponować rozwiązań, które – korzy...