Parafunkcje oralne a warunki zgryzowe – wpływ digitomanii na nieprawidłowości zgryzu u dzieci

Digitomania to zachowanie, które można zaliczyć do nawyków związanych ze ssaniem nieodżywczym. Do tej grupy zakwalifikować można także m.in. długotrwałe używanie smoczków, fragmentów garderoby, pościeli, zabawek i innych przedmiotów. Nieodżywczy nawyk ssania palca (palców) powszechny jest u dzieci, a w większości przypadków czynność ta ustaje samoistnie między 2. a 4. r.ż. (Nasir, Nasir 2015; Kumar i in. 2019; Staufert Gutierrez, Carugno 2020).
Ssanie kciuka uznaje się za czynność, która służy jako funkcja adaptacyjna, zapewniająca stymulację, samoregulację, uspokojenie (Borrie i in. 2015). Czynność ta, przedłużająca się powyżej 3.–4. r.ż., wymaga interwencji specjalistycznej ze względu na objawy kliniczne, które obejmują m.in.: wady zgryzu, nieprawidłowości w budowie podniebienia, brak prawidłowej, wertykalno-horyzontalnej pozycji języka, wady artykulacyjne, infekcje skóry oraz paznokcia palca ssanego (Da Costa, Orenuga 2002; Bahammam 2020).
Prewencja, wczesne wykrywanie anatomicznych i neurofizjologicznych aspektów nawykowej czynności ssania kciuka, ma kluczowe znaczenie m.in. w leczeniu nieprawidłowości zgryzu, wad artykulacyjnych czy infekcji śluzówki jamy ustnej (Ferrante, Ferrante 2015).

Parafunkcja

Czynności w postaci stereotypii ruchowych, niemające manifestu procesów fizjologicznych, określamy mianem parafunkcji. Zachowania te mają najczęściej charakter nieświadomy, odruchowy – automatyczny (Kawala i in. 2003; Żyśko-Woźniak, Mielnik-Hus i in. 1993; Wróblewska 1997). Parafunkcje narządu żucia opisuje się jako nawyki albo zamienne, kompensacyjne aktywności motoryczne narządu żucia (Wierzbicka-Freszt 2000).
W Polsce stosuje się zwykle dwie kategorie podziału parafunkcji. Pierwszy klasyfikuje nawyki narządu żucia: D-D (dens-dens), D-M (dens-mucosa), D-C (dens-corpus alienum), M-M (mucosa-mucosa), drugi – zbiór parafunkcji zwarciowych oraz niezwarciowych (Wierzbicka-Ferszt, Split 2002).
Parafunkcje zwarciowe, objawiające się kontaktem zębów przeciwstawnych, to np. zaciskanie zębów, bruksizm (dzienny i nocny) oraz tzw. parafunkcje niezwarciowe – brak kontaktu zębów: ssanie smoczka, ssanie palca (palców), nagryzanie błony śluzowej policzków/warg, obgryzanie paznokci i onychofagia, obgryzanie, nagryzanie i (lub) ssanie przedmiotó...