Węch osób w wieku późnej starości

Z praktyki logopedy

Starzenie się organizmu człowieka jest naturalnym procesem. Może on przebiegać w sposób normatywny lub patologiczny. W pierwszym przypadku osoba starsza będzie aktywna fizycznie i społecznie, w drugim będzie wymagała całodobowej opieki ze względu na wysoki poziom deficytu samoopieki wynikającego z wielochorobowości (np. cukrzyca, migotanie przedsionków, miażdżyca, zespoły otępienne). Jakość życia seniora będzie zróżnicowana, oznacza to także potrzebę zindywidualizowania oddziaływań terapeutycznych, w tym logopedycznych. Mówiąc o osobach starszych, przyjmuję, że przedział wiekowy 60–74 lata to wczesna starość, a 75–89 lat – późna starość. Istnieje także klasyfikacja uwzględniająca starość początkową (60–69 lat), wiek przejściowy (70–74 lata), starość zaawansowaną (75–84 lata) oraz starość niedołężną (85 lat) (Pikuła 2016). Wraz z wiekiem mogą pojawić się także zaburzenia węchu. Węch to narząd zmysłu, dzięki któremu człowiek wyczuwa, identyfikuje, różnicuje zapachy. Ma ogromne znaczenie w codziennym życiu człowieka, ponieważ ostrzega go przed różnego rodzaju niebezpieczeństwami (wyczuwanie zapachu dymu, ulatniającego się gazu, zepsutego jedzenia) oraz jest związany ze spożywaniem pokarmów (Pence i in. 2014).

Proces starzenia się

Wraz z kolejnymi latami życia u osoby starszej zmienia się zdolność przystosowania do wysiłku fizycznego, pojawiają się także zmiany w sposobie odżywiania. Stopniowo organizm człowieka ulega procesowi starzenia się, przez co traci zdolności adaptacyjne. Proces ten obejmuje aspekt fizyczny i psychiczny. Widoczne są zmiany w wyglądzie fizycznym, częściej mogą pojawiać się problemy zdrowotne. Mówi się wówczas o wielochorobowości. Oznacza to, że u osoby starszej zdiagnozowano choroby, które określa się jako towarzyszące okresowi starości. Mogą to być: miażdżyca, niedokrwienna choroba serca, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby kości, choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera, nadciśnienie tętnicze. Zmiany te mogą zarówno determinować sytuację psychospołeczną seniora, jak i na nowo zdefiniować jego role społeczne, styl życia i przejawianą wcześniej aktywność. Zmiany w sferze psychicznej odnoszą się do osobowości, poziomu funkcji poznawczych osoby starszej. Pojawiają się także skłonność do unika ryzyka, trudności z tolerancją zmian, a czasem nawet niechęć do nich, zubożenie emocjonalne czy ograniczenie zdolności twórczych. Może słabnąć pamięć pierwotna, co determinuje ujawnienie się trudności z zapamiętywaniem nowych treści, zmniejsza się również przerzutność uwagi. Dostrzega się także spowolnienie psychomotoryczne oraz myślenia abstrakcyjnego. Poziom zdobytej wiedzy, zdolność rozwiązywania codziennych problemów czy umiejętność wnioskowania i zdolność rozróżnia-
nia – w przypadku starzenia się normatywnego – powinny być na stałym poziomie (Rudnik 2016). W sytuacji starzenia się patologicznego zmiany, jakie zachodzą w sferze fizycznej i psychicznej osoby starszej, mogą się przyczynić do jej izolacji społecznej, utraty poczucia własnej godności. Trudno jest sobie poradzić ze zmianami, jakie zachodzą w ciele, i ze związanymi z nimi ograniczeniami (St...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Forum Logopedy"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Dołącz do 5000 + czytelników, którzy nieustannie pogłębiają swoją wiedzę z zakresu pracy z podopiecznym z zaburzeniami mowy.

Otrzymuj co 2 miesiące sprawdzone narzędzia do pracy dla logopedów i neurologopedów. Rozszerzaj swój warsztat pracy z podopiecznym z różnorodnymi zaburzeniami mowy.

700 artykułów online
11 lat doświadczenia
Dostęp online i offline
70 numerów archiwalnych
5 filmów szkoleniowych
50 autorów – specjalistów
Forum Logopedy • Prenumerata już od 399 zł/rok

Przypisy

    Agnieszka Kamyk-Wawryszuk

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI