Terapia węchu u osób po laryngektomii całkowitej z wykorzystaniem Metody Terapii Olfactor

Znaczenie i zaburzenia zmysłu węchu w funkcjonowaniu człowieka

Zmysł węchu, choć często niedoceniany, odgrywa niezwykle ważną rolę w codziennym funkcjonowaniu człowieka. Jest to zdolność tak naturalna i oczywista, że zazwyczaj nie zwraca się na nią uwagi – wąchanie odbywa się bowiem automatycznie, bez potrzeby świadomego wysiłku czy zaangażowania (Hamerlińska 2020). Bodźce zapachowe dostarczają informacji, które wpływają na podejmowanie decyzji, reakcje emocjonalne i zachowania społeczne. Umożliwiają m.in. rozpoznanie zagrożenia, regulują procesy związane z odżywianiem, wspierają percepcję smakową, a także biorą udział w kształtowaniu relacji interpersonalnych, wpływając na postrzeganie atrakcyjności drugiego człowieka (Potargowicz 2008). Zmysł ten uczestniczy także w utrzymaniu higieny osobistej, umożliwiając kontrolę zapachów własnego ciała. Może również stanowić źródło przeżyć estetycznych i wspomnień o silnym nacechowaniu emocjonalnym. Mimo że próg czułości węchowej u człowieka jest znacznie niższy niż u większości zwierząt, a zakres rozpoznawanych zapachów – ograniczony (człowiek nie odbiera np. wielu feromonów), zmysł ten pełni ważną funkcję już od pierwszych chwil życia. Noworodki dzięki zapachowi potrafią rozpoznać matkę, a bodźce węchowe uczestniczą w inicjowaniu odruchu ssania. Co więcej, zaburzenia węchu pojawiające się we wczesnym dzieciństwie mogą w późniejszych latach wpływać na rozwój zaburzeń emocjonalnych (Janczewski 2005). Zmysł powonienia umożliwia wykrycie i identyfikację zapachów, ocenę ich natężenia, różnicowanie oraz zapamiętywanie wrażeń zapachowych. W wyniku integracji bodźców węchowych możliwe jest także tworzenie nowych kompozycji zapachowych. Wrażenia zapachowe, nierzadko nacechowane emocjonalnie, wiążą się z aktywnością zarówno wyższych ośrodków korowych, jak i struktur limbicznych, odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji i pamięci (Sienkiewicz-Jarosz 2012).
Zaburzenia węchu, określane ogólnie mianem dysosmii, można klasyfikować ilościowo i jakościowo. 
Do ilościowych zaliczamy:

• hiposmię (obniżenie wrażliwości na zapachy),
• anosmię (całkowitą utratę węchu),
• hiperosmię (nadmierną wrażliwość na zapachy).
   

Zaburzenia jakościowe obejmują m.in.:

• parosmię (zniekształcone postrzeganie znanych zapachów),
• fantosmię (odbieranie zapachów bez obecności...