Rola języka w rozwoju poznawczym dziecka jest ogromna, natomiast bywa niedoceniana, zwłaszcza gdy w sytuacji wczesnych zaburzeń rozwoju rodzice i specjaliści kładą duży nacisk na postępowanie terapeutyczne wyłącznie w zakresie funkcji motorycznych oraz leczenia medycznego, ignorując funkcje językowe (mowę). Rozwój motoryki stanowi fundament dla rozwoju poznawczego dziecka, należy jednak mieć świadomość, że jest nim również język.
Kategoria: Artykuły z czasopisma
test
Jednym z podstawowych objawów obserwowanych u dzieci ze spektrum autyzmu jest zaburzenie komunikacji, zarówno werbalnej, jak i pozawerbalnej. Wśród dzieci z autyzmem dużą grupę stanowią te, u których nie uruchamia się naturalne odbieranie, rejestrowanie i odwzorowanie dźwięków mowy. Usłyszenie przez dziecko własnych realizacji artykulacyjnych daje możliwość ich wielokrotnego wypowiadania oraz znacząco poprawia rozumienie wypowiedzi językowych innych osób.
Każde dziecko ma prawo do komunikowania się z otoczeniem. Wbrew powszechnie panującym opiniom, również osoby z ASD mają potrzebę porozumiewania się z innymi. Ich trudności komunikacyjne nie wynikają bowiem z braku chęci i motywacji, lecz z nieznajomości reguł i zasad rządzących użyciem języka.
Autyzm często wpływa na inicjatywę dziecka, które jest mniej skłonne do interakcji z ludźmi i bardziej skupia się na wąskim zakresie aktywności. Ta cecha występuje u dzieci od początku i utrzymuje się przez całe życie. W przypadku małego dziecka mniej interakcji społecznych to mniej okazji do uczenia się, a zawężony i powtarzalny zakres aktywności skutkuje zmniejszoną różnorodnością sposobów uczenia się.
Problemy dzieci autystycznych związane z przyjmowaniem pokarmów niekiedy wynikają z zaburzeń integracji sensorycznej. Dysfunkcje tego typu mogą przyczynić się do wybiórczości pokarmowej. Skutkuje ona brakiem doświadczeń niezbędnych w procesie rozwoju mowy i innych funkcji poznawczych.
Jedną z podstawowych grup zaburzeń występujących u osób ze spektrum autyzmu (ASD) są trudności w obszarze funkcjonowania komunikacji. Komunikowanie się „należy do najbardziej skomplikowanych zachowań, do jakich zdolny jest człowiek” i „decyduje o jakości relacji międzyludzkich” (Dziewiecki 2000). Niezwykle ważna jest więc rola wczesnej diagnozy i terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Rozmowa z prof. zw. dr hab. Jagodą Cieszyńską-Rożek o przyczynach, symptomach społecznych oraz terapeutycznych stereotypach zaburzeń autystycznych
Zespół Aspergera (ZA) został wpisany na listę Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) w 1994 r. i od tego czasu funkcjonuje jako odrębna jednostka kliniczna.
Rozwój mowy i komunikacji językowej jest związany z percepcją słuchową i generowaniem dźwięków. Zaburzenia fonologiczne będące jedną z cech dyslalii mogą wynikać ze specyficznych trudności związanych z przetwarzaniem poznawczo-językowym oraz słuchowym. Wzajemna relacja między tymi procesami jest przedmiotem wielu badań naukowych, które mają na celu poprawę zrozumienia objawów obserwowanych u dzieci z dyslalią.
Terapia integracji sensorycznej (SI) jest obecnie szeroko stosowaną metodą postępowania w usprawnianiu funkcjonowania dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi. Dzięki umiejętnie podawanym bodźcom uczymy OUN segregacji, rozpoznawania, interpretowania i integrowania informacji sensorycznych. Integracja odbieranych bodźców zmysłowych pozwala dziecku na efektywne i adekwatne reakcje psychomotoryczne.
W przypadku dzieci z niepełnosprawnością intelektualną niezwykle ważne są kompleksowa diagnoza zaburzeń rozwojowych, a następnie opracowanie programu terapii oraz zaleceń dla rodziców. Najbardziej komfortowe rozwiązanie polega na objęciu dziecka opieką zespołu specjalistów w obrębie jednej placówki. Do zespołu terapeutycznego powinni należeć: fizjoterapeuta, logopeda, terapeuta integracji sensorycznej i inne osoby prowadzące zajęcia z dzieckiem. Wymiana doświadczeń i wzajemne wsparcie stanową o sukcesie terapeutycznym.
Twórczyni metody integracji sensorycznej, dr Jean Ayres, prowadziła badania m.in. wśród dzieci, które miały zaburzenia procesów słuchowo-językowych. Część grupy została objęta terapią integracji sensorycznej, a pozostałe dzieci – zajęciami wyrównawczymi. Terapia trwała 5 miesięcy, pięć razy w tygodniu po 20–40 min. Program SI został zindywidualizowany do potrzeb dzieci. Zajęcia z integracji sensorycznej ukierunkowano na poprawę funkcjonowania podstawowych układów zmysłowych: przedsionkowego (zwanego układem równowagi), dotykowego i proprioceptywnego (czucia głębokiego ciała) bez koncentrowania się na procesach słuchowo-językowych. Okazało się jednak, że mimo to dzieci po terapii SI poprawiły swoje wyniki w tym obszarze rozwoju aż o 50%. Jak to się stało?